SIUATSINTLI, TLALI IIXIK/
VENERABLE MUJER, OMBLIGO
DE LA TIERRA

Siuatsintli,
nochi notlakayo mits temoua;
axkanaj kiasi tlauili noixtiol
tlaj axkanaj tijpia tlapetlantli
tlen mestli momako.
No ixtiol kitemoua mosiuatlachijchiuali
mochiichiual tlakilotl
iuan yejyektsij motsintamal.
Uiuipika notenxipal ipampa kinmauilia
auatl ikuayo tlejos
tlen chokolatl momets.
Mitstemoua nomaj,
mits assij
iuan kitektiyouij tlajkayotl
tlen mokamako,
mochiij istayoj tamaxokotl
iuan tlaijlamikili ueyatl
tlen mokuatitlanyo.
Nikileuia ni mouauatatsas
ipan mokuaxanko tepejpechtli
iuan ipan nokuetlaxo nijmachilis
tlen nekaualistli chachatik tlakuapili.

Tlen moojui kineki kimatis no nakas
iuan kemaj mits melaua
ipan kamaktli uiuinakaj okichnekmej
kitemouaj ipan motlakayo
eksitok alaxox mimiyauatl
tlen motenxipal kipia.
Mopankamati no nakas
nech ijlia tlen tlauelchiua tlakualchiualoyan,
tsaktok siuamasatl moijyokuili,
tlen motsinpeste
itsintlaj tepetl xitlani
kemaj tijtemoua pepeskayotl
tlen yeuali.
Mitspantia no tlaijnekuili
ipampa se eksitok matsojtli tijuika
ipan mokuej itenpaj
iuan tlen motsonkaltipaj xochitl,
san nech nextiliaj
ojtli
tlen kikajtejtok mopepestik ikxi
petlatl itempaj.

VENERABLE MUJER,
OMBLIGO DE LA TIERRA (II)

Venerable mujer,
todo mi cuerpo te busca;
mis ojos no encuentran la luz
si no tienes el resplandor
de la luna en tus manos.
Mis ojos buscan tu forma de mujer,
tus frutales pechos
y la hermosura de tus nalgas.
Mis labios tiemblan de miedo
al subir el tronco de la encina
de tus piernas de chocolate.
Mis manos te buscan,
te encuentran
y van cortando la fruta
de tu boca,
la ciruela salobre de tus pechos
y la marina nostalgia
de tus montes.
Me gusta arrastrarme
en el liquen de tu regazo
y sentir en mi piel
el áspero retorno del silencio.

Mis oídos quieren saber de tus caminos
y cuando te encuentran,
zumban abejorros en la enramada
buscando en tu cuerpo
el panal de naranja madura
que tienen tus labios.
Mis oídos hablan de ti,
me dicen del tráfago de la cocina,
de tu respirar de cierva atrapada,
de tu ropa íntima
que se desliza montaña abajo
cuando buscas la desnudez
de la noche.
Mi olfato te encuentra
porque llevas una piña madura
en el filo de tu falda,
y las flores en tu pelo
no hacen más que señalarme
el camino
que han dejado tus pies descalzos
en la orilla de la estera.

Juan Hernández Ramírez


La Sagrada Familia en Aztlán, 1994.
Acrílico madera y piel de Rosa M.